Không có luật bù trừ cho giấc ngủ
“Thức khuya hôm nay, ngủ bù ngày mai” gây hại cho sức khỏe nhiều hơn chỉ là cảm giác uể oải vào hôm sau.
Theo các nhà nghiên cứu đến từ Đại học Arizona (Mỹ), quan niệm rằng ta có thể ngủ bù cho việc thức khuya đêm trước đó, miễn sao tổng số giờ ngủ là 7-8 tiếng là sai lầm và sẽ “tàn phá đồng hồ sinh học” của chúng ta, dẫn đến hiện tượng “social jet lag”, tức cảm giác mệt mỏi như khi phải đi máy bay từ múi giờ này sang múi giờ khác. Ta không cần phải đi máy bay mà cũng mệt như bị lệch múi giờ, do lẽ nhịp xã hội – tức thói quen sinh hoạt (tiệc tùng, vui chơi) trong hai ngày cuối tuần đã lệch so với ngày còn lại trong tuần.
Tiến sĩ Till Roenneberg, giáo sư Đại học Munich (Đức), giải thích với trang WebMD người “thức khuya hôm nay ngủ bù ngày mai” từ đêm thứ sáu và phải trở về nhịp sinh hoạt thông thường vào sáng thứ hai, “sẽ mệt mỏi giống như người phải bay từ Paris đến New York vào tối thứ sáu, rồi bay về vào đầu tuần”. “Những người này giống như phải sống trong hai múi giờ khác nhau, vì nhịp ngủ-thức vào cuối tuần lệch so với nhịp quen thuộc mà đồng hồ sinh học của họ đã ghi nhận” – TS Roenneberg giải thích thêm.
Tờ Independent của Anh gọi đây là “triệu chứng mệt mỏi ta mắc phải mà không hề hay biết” vì khi bắt đầu tuần mới uể oải ở sở làm, đa số chúng ta chỉ nghĩ là mệt mỏi bình thường mà không biết rằng “mỗi giờ ngủ muộn hơn bình thường sẽ bào mòn cơ thể của chúng ta”, như nghiên cứu trên Sleep cảnh báo.
Trang Refinery29 dẫn các nghiên cứu trước đó cho biết những người mệt mỏi vì “ngủ lệch” vào cuối tuần có xu hướng hút thuốc, uống cà phê hay rượu bia nhiều hơn và đây đều là những thói quen có hại cho sức khỏe.
Trằn trọc đêm chủ nhật
Một trong những hệ quả của “ngủ bù” và social jet lag là hiện tượng “trằn trọc đêm chủ nhật” (Sunday insomnia). Những người gặp hiện tượng này thường cảm thấy khó chợp mắt vào tối chủ nhật, dù biết họ cần phải ngủ sớm chừng nào hay chừng ấy nếu không muốn bắt đầu tuần mới bằng những cái ngáp dài nơi công sở. Forbes dẫn một thăm dò trực tuyến cho biết cứ bốn người được hỏi thì có một người khó ngủ vào đêm chủ nhật.
Không khó nhận ra ta sẽ khó đi ngủ đúng giờ bình thường vào tối chủ nhật vì đồng hồ sinh học đang bị “lạc nhịp” do đã dậy trễ vào sáng hôm đó, tức hậu quả của social jet lag. Vì lẽ đó, các chuyên gia cho rằng khi trở thành nạn nhân của “trằn trọc đêm chủ nhật”, ta cũng chỉ có thể tự trách mình mà thôi.
Một nguyên nhân khác là do chúng ta không phải làm việc đầu óc nhiều vào cuối tuần nên cơ thể tỉnh táo hơn bình thường và không chịu…ngủ, theo Wesley Delbridge, người phát ngôn tổ chức chuyên về dinh dưỡng Academy for Nutrition and Dietetics (Mỹ). Delbridge cũng chỉ ra nguyên nhân khác là vấn đề tâm lý khi ta không thể ngủ ngon được vì nghĩ đến tuần mới đầy ắp công việc đã cận kề. “Khi vừa đặt mình xuống gối, não bạn bắt đầu xử lý, sắp xếp lịch làm việc cho tuần mới, giống một cái máy chạy mãi không ngừng” – chuyên gia này giải thích.
Vậy làm sao để tránh thao thức vào tối chủ nhật để rồi phải “trả giá” vào sáng thứ hai? Tổ chức chuyên nghiên cứu rối loạn giấc ngủ American Academy of Sleep Medicine (Mỹ) khuyến cáo người lớn nên ngủ ít nhất 7 giờ mỗi đêm và giữ mức này đều đặn để bảo đảm sức khỏe. Còn Sierra B. Forbush, trưởng nhóm nghiên cứu về tác hại của social jet lag, cho rằng ngủ đủ giấc là quan trọng, nhưng “đủ” như thế nào còn quan trọng hơn.
Chuyện ngủ không giống như mỗi ngày phải làm 7 cái bánh, hôm nay lỡ làm có 5 cái thì ngày mai làm bù 12 cái là được. “Ngủ điều độ và đủ giấc là phương thức hiệu quả, rẻ tiền, và đơn giản để ngăn ngừa bệnh tim cũng như các vấn đề sức khỏe khác” – Forbush kết luận.
Cuối cùng, các chuyên gia sức khỏe đều nhất trí rằng để tránh social jet lag, cần cố gắng cưỡng lại “cám dỗ” của việc ngủ nướng vào các sáng cuối tuần.
Đi ngủ mà không cần đặt báo thức để khỏi phải nghe tiếng chuông đầy ám ảnh vào sáng hôm sau là mơ ước của bao người. Ao ước này dễ thành hiện thực vào chủ nhật, và có khi cả thứ bảy với những người may mắn chỉ đi làm 5 ngày một tuần. Vì lẽ đó, chúng ta thường có xu hướng thức khuya hơn vào đêm thứ sáu và thứ bảy, để xem phim lâu hơn hay vui chơi, tiệc tùng với bạn bè muộn hơn, tự tin rằng sáng thứ bảy và chủ nhật tha hồ “ngủ nướng” để cơ thể bù lại phần giấc ngủ bị mất.
Thật ra việc “ngủ bù” chỉ gây thêm mệt mỏi kinh niên và tâm trạng khó chịu, theo nghiên cứu mới đăng trên tạp chí Sleep. Nguy hiểm hơn, dựa trên kết quả khảo sát 984 người trưởng thành, nghiên cứu cảnh báo “thức khuya hôm nay, ngủ bù ngày mai” sẽ làm tăng nguy cơ mắc bệnh tim thêm 11%.
Thật ra việc “ngủ bù” chỉ gây thêm mệt mỏi kinh niên và tâm trạng khó chịu, theo nghiên cứu mới đăng trên tạp chí Sleep. Nguy hiểm hơn, dựa trên kết quả khảo sát 984 người trưởng thành, nghiên cứu cảnh báo “thức khuya hôm nay, ngủ bù ngày mai” sẽ làm tăng nguy cơ mắc bệnh tim thêm 11%.
Theo các nhà nghiên cứu đến từ Đại học Arizona (Mỹ), quan niệm rằng ta có thể ngủ bù cho việc thức khuya đêm trước đó, miễn sao tổng số giờ ngủ là 7-8 tiếng là sai lầm và sẽ “tàn phá đồng hồ sinh học” của chúng ta, dẫn đến hiện tượng “social jet lag”, tức cảm giác mệt mỏi như khi phải đi máy bay từ múi giờ này sang múi giờ khác. Ta không cần phải đi máy bay mà cũng mệt như bị lệch múi giờ, do lẽ nhịp xã hội – tức thói quen sinh hoạt (tiệc tùng, vui chơi) trong hai ngày cuối tuần đã lệch so với ngày còn lại trong tuần.
Tiến sĩ Till Roenneberg, giáo sư Đại học Munich (Đức), giải thích với trang WebMD người “thức khuya hôm nay ngủ bù ngày mai” từ đêm thứ sáu và phải trở về nhịp sinh hoạt thông thường vào sáng thứ hai, “sẽ mệt mỏi giống như người phải bay từ Paris đến New York vào tối thứ sáu, rồi bay về vào đầu tuần”. “Những người này giống như phải sống trong hai múi giờ khác nhau, vì nhịp ngủ-thức vào cuối tuần lệch so với nhịp quen thuộc mà đồng hồ sinh học của họ đã ghi nhận” – TS Roenneberg giải thích thêm.
Tờ Independent của Anh gọi đây là “triệu chứng mệt mỏi ta mắc phải mà không hề hay biết” vì khi bắt đầu tuần mới uể oải ở sở làm, đa số chúng ta chỉ nghĩ là mệt mỏi bình thường mà không biết rằng “mỗi giờ ngủ muộn hơn bình thường sẽ bào mòn cơ thể của chúng ta”, như nghiên cứu trên Sleep cảnh báo.
Trang Refinery29 dẫn các nghiên cứu trước đó cho biết những người mệt mỏi vì “ngủ lệch” vào cuối tuần có xu hướng hút thuốc, uống cà phê hay rượu bia nhiều hơn và đây đều là những thói quen có hại cho sức khỏe.
Trằn trọc đêm chủ nhật
Một trong những hệ quả của “ngủ bù” và social jet lag là hiện tượng “trằn trọc đêm chủ nhật” (Sunday insomnia). Những người gặp hiện tượng này thường cảm thấy khó chợp mắt vào tối chủ nhật, dù biết họ cần phải ngủ sớm chừng nào hay chừng ấy nếu không muốn bắt đầu tuần mới bằng những cái ngáp dài nơi công sở. Forbes dẫn một thăm dò trực tuyến cho biết cứ bốn người được hỏi thì có một người khó ngủ vào đêm chủ nhật.
Không khó nhận ra ta sẽ khó đi ngủ đúng giờ bình thường vào tối chủ nhật vì đồng hồ sinh học đang bị “lạc nhịp” do đã dậy trễ vào sáng hôm đó, tức hậu quả của social jet lag. Vì lẽ đó, các chuyên gia cho rằng khi trở thành nạn nhân của “trằn trọc đêm chủ nhật”, ta cũng chỉ có thể tự trách mình mà thôi.
Một nguyên nhân khác là do chúng ta không phải làm việc đầu óc nhiều vào cuối tuần nên cơ thể tỉnh táo hơn bình thường và không chịu…ngủ, theo Wesley Delbridge, người phát ngôn tổ chức chuyên về dinh dưỡng Academy for Nutrition and Dietetics (Mỹ). Delbridge cũng chỉ ra nguyên nhân khác là vấn đề tâm lý khi ta không thể ngủ ngon được vì nghĩ đến tuần mới đầy ắp công việc đã cận kề. “Khi vừa đặt mình xuống gối, não bạn bắt đầu xử lý, sắp xếp lịch làm việc cho tuần mới, giống một cái máy chạy mãi không ngừng” – chuyên gia này giải thích.
Vậy làm sao để tránh thao thức vào tối chủ nhật để rồi phải “trả giá” vào sáng thứ hai? Tổ chức chuyên nghiên cứu rối loạn giấc ngủ American Academy of Sleep Medicine (Mỹ) khuyến cáo người lớn nên ngủ ít nhất 7 giờ mỗi đêm và giữ mức này đều đặn để bảo đảm sức khỏe. Còn Sierra B. Forbush, trưởng nhóm nghiên cứu về tác hại của social jet lag, cho rằng ngủ đủ giấc là quan trọng, nhưng “đủ” như thế nào còn quan trọng hơn.
Chuyện ngủ không giống như mỗi ngày phải làm 7 cái bánh, hôm nay lỡ làm có 5 cái thì ngày mai làm bù 12 cái là được. “Ngủ điều độ và đủ giấc là phương thức hiệu quả, rẻ tiền, và đơn giản để ngăn ngừa bệnh tim cũng như các vấn đề sức khỏe khác” – Forbush kết luận.
Cuối cùng, các chuyên gia sức khỏe đều nhất trí rằng để tránh social jet lag, cần cố gắng cưỡng lại “cám dỗ” của việc ngủ nướng vào các sáng cuối tuần.
Comments
Post a Comment
Để đề phòng blog bị lỗi ko comment được, trước khi bấm Post comment các bạn nên copy nội dung comment lại trước.